Міхась Лынькоў

Міхась Лынькоў (1899-1975) – беларускі пісьменнік, народны пісьменнік БССР.

Міхась Лынькоў, поўнае імя Міхаіл Ціханавіч Лынькоў,  нарадзіўся ў сям’і чыгуначніка 30 лістапада 1899 года, y вёcцы 3aзыбы Biцeбcкaгa пaвeтa Biцeбcкaй гyбepнi (цяпep – Лёзнeнcкi paён Biцeбcкaй вoблacцi).

Першапачатковую адукацыю атрымаў у народным вучылішчы (так называлася пачатковая школа).

Затым вучыўся ў Рагачове – у падрыхтоўчай двухкласнай школе і ў Paгaчoўcкaй нacтaўнiцкaй ceмiнapыi, cкoнчыў яe ў 1917 г. зa мecяц пepaд лютaўcкaй pэвaлюцыяй.

Пpaцaвaў нacтaўнiкaм у Ліпініцкай земскай школе (цяпер Буда-Кашалёўскі раён Гoмeльcкaй вoблacцi).

У 1919-1922 гадах служыў у Чырвонай Арміі. Удзельнічаў у савецка-польскай вайне, у разгроме атрадаў С. Булак-Балаховіча.

Настаўнічаў у вёсцы Свержань Рагачоўскага раёна.

У1921-1931гадах абіраўся кандыдатам у члены ЦВК БССР.

Міхась Лынькоў на І з’ездзе Маладняка 1925 г.

У 1925-1928 гадах – адказны сакратар рэдакцыі, намеснік рэдактара.

У 1928-1930 гадах – рэдактар бабруйскай акруговай газеты «Камуніст».

Быў арганізатарам і кіраўніком Бабруйскага філіяла «Маладняка», адным з кіраўнікоў БелАПП.

У 1930 годдзе пераехаў на сталае жыхарства ў Мінск.

Міхась Лынькоў з Іларыем Барашкам. 1930 г.

У 1930-1932 гадах працаваў у Дзяржаўным выдавецтве БССР.

У 1932-1934 гадах працаваў сакратаром аргкамітэта.

Пacля cтвapэння aдзiнaгa Caюзa пicьмeннiкaў у 1934 годдзе, aктыўнa ўдзeльнiчaў y ягo дзeйнacцi.

У 1934 годдзе выбipaўcя дэлeгaтaм нa пepшы Уcecaюзны з’eзд пicьмeннiкaў.

У 1934-1975 гадах член Саюза Пісьменнікаў СССР.

3 1938 года  ўзнaчaльвaў Caюз пicьмeннiкaў БCCP.

У 1933-1941 гадах працуе галоўным рэдактарам часопіса «Полымя рэвалюцыі».

У 1938-1948 гадах –  старшыня праўлення Саюза пісьменнікаў БССР.

У 1939 годдзе – удзельнік паходу Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь, рэдагаваў газету «Беларуская звязда» – орган палітупраўлення Беларускага фронту.

У 1940-1945 гадах абіраўся дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР 1-га склікання.

У 1941-1942 гадах – рэдактар франтавой газеты «За Савецкую Беларусь» (выходзіла на Заходнім, Цэнтральным і Бранскім франтах).

У 1943-1946 гг. і 1949-1952 гг. – дырэктар Інстытута літаратуры, мовы і мастацтва АН БССР.

Беларускія пісьменнікі з партработнікамі БССР. 1945 г.
Міхась Лынькоў. 1947 г.
Міхась Лынькоў і Максім Танк у Доме вучоных г. Масква. 1950-я гг.

Як член дэлегацыі БССР неаднаразова ўдзельнічаў у рабоце сесій Генеральнай Асамблеі ААН. Акадэмік АН БССР.

Сустрэча дэлегатаў Генеральнай Ансамблеі ААН з Полем Робсанам. М. Лынькоў — трэці злева. Нью-Ёрк, 1953 г.
М. Лынькоў, М. Танк, І. Грамовіч, П. Панчанка на ІІ з’ездзе Саюза пісьменнікаў СССР. Масква, 1954 г.
Міхась Лынькоў. 1959 г.

У 1962 годдзе ўрад Беларускай ССР надаў яму годнасць народнага пісьменніка.

Нарач. Максім Танк і Міхась Лынькоў сустракаюцца з піянерамі з Віцебскай вобласці. 1962 г.
Міхась Лынькоў. 1974 г.

Узнагароды М. Лынькова

Ордэн Чырвонай Зоркі,

Ордэн Леніна — тройчы,

Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга — тройчы.

Народны пісьменнік БССР (1962).

Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1968) за раман «Векапомныя дні».

Ушанаванне памяці

Пастановай Савета Міністраў БССР (12.01.1976) Крынкаўскай школе (Лёзненскі раён) было прысвоена імя М. Ц. Лынькова. У школе створаны музей, які налічвае больш за 600 экспанатаў, у тым ліку каля 300 арыгінальных. Сярод іх асабістыя рэчы пісьменніка – кепка, гальштук, значок «Выдатнік народнай асветы БССР», дэпутацкі білет.

 

Хатні музей гісторыі літаратуры на Нарачы на лецішчы М. Лынькова. З кнігай дачка пісьменніка. 2018 г.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Імя М. Лынькова носяць вуліцы ў Мінску і Бабруйску.

У 1999 годзе была выпушчана юбілейная манета Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусь, прысвечаная 100-годдзю з дня нараджэння Міхася Лынькова.

Творчасць

Дэбютаваў вершам у 1919 годзе (смаленская газета «Борьба»), першыя апавяданні – у 1926 годзе (бабруйская газета «Камуніст» і зборнік бабруйскага філіяла «Маладняка» – «Уздым»). Выйшлі зборнікі прозы «Апавяданні» (1927), «Гой» (1929), «Андрэй Лятун» (1930), «Саўка-агіцірнік» (1933), «На вялікай хвалі» (1934), «Баян» (1935), «Сустрэчы» (1940), «Астап» (1944), «Апошні зверыядавец» (аповесць, 1930), «За акіянам» (нататкі, апавяданні, нарысы, 1962), раман «На чырвоных лядах» (1934) і раман-эпапея ў 4 кнігах «Векапомныя дні» (1958, 2-е перапрацаванае выданне ў 1969), нарыс «Герой Савецкага Саюза Канстанцін Заслонаў» (1944), апавяданне «Агні Танганьікі» (1957), «Выбраныя творы» (1931, 1934, 1952), «Выбраныя апавяданні» (1938, 1941, 1947), Зборы твораў у 4-х (1967-68) і ў 8 тамах (1981-85).

Для дзяцей выдадзены кнігі «Пра смелага ваяку Мішку і яго слаўных таварышаў» (1937), «Міколка-паравоз» (1937, аповесць экранізавана ў 1957), «Янка-парашутыст» (1937), «Ядвісін дуб» (1940), «Апавяданні» (1946, 1948, 1960, 1966, 1973, 1974, 1988).

М. Лынькову належаць літаратуразнаўчыя працы «Беларуская літаратура за 30 год» (1948, на беларускай і рускай мовах), «Вобраз Сталіна ў беларускай мастацкай літаратуры» (1950), «Якуб Колас» (1952), «Летапіс эпохі: Беларускай савецкай літаратуры пяцьдзесят год» (1968), зборнік артыкулаў «Літаратура і жыццё» (1978), кніга «Публіцыстыка» (1980).

Пераклаў на беларускую мову асобныя творы М. Горкага, М. Ціханава і інш.

На кніжнай паліцы

Лынькоў, М. Выбраныя творы / Міхась Лынькоў ; [укладанне, прадмова і каментар Дз. Бугаёва]. – Мінск : Беларуская навука, 2013. – 556 с. – (Беларускі кнігазбор).

У кнігу ўключана ўсё самае значнае з яго творчай спадчыны – апавяданні, дзе найбольш ярка праявіўся талент пісьменніка, аповесці, нарысы, лісты да розных асоб.
Лынькоў, М. Выбранае : апавяданні / Міхась Лынькоў. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1973. – 508, [3] с., [1] л. партр. –  (Бібліятэка беларускай прозы).

У кнігу ўвайшлі лепшыя і шырока вядомыя апавяданні Міхася Лынькова, напісаныя на працягу ўсёй творчасці. Гэта – «Над Бугам», «Андрэй Лятун», «Сустрэчы», «Васількі», «Астап» і інш.
Лынькоў М. Збор твораў / Міхась Лынькоў. Т. 1 : Апавяданні, 1926-1941 / [рэдактар тома І. Я. Навуменка. – 1981. – 621, [1] с., [3] л. іл., партр., факсім.

Збор твораў Міхася Лынькова ў 8-мі тамах — першае навуковае выданне мастацкай спадчыны народнага пісьменніка БССР. Ён уключае акрамя шырокавядомых апавяданняў, аповесцей і рамана-эпапеі «Векапомныя дні» літаратурна-крытычныя і публіцыстычныя артыкулы, пісьмы, «Летапіс жыцця і творчасці Міхася Лынькова». У кожным томе прыводзяцца гісторыка-літаратурныя і тэксталагічныя каментарыі.

У першы том уключаны апавяданні Міхася Лынькова 1926-1941 гг.
Лынькоў М. Збор твораў : у 4 т. / Міхась Лынькоў. – Мінск : Беларусь, 1967-1968.

Лынькоў М.  Збор твораў / Міхась Лынькоў. Т. 4 : Аповесці. Апавяданні. Дарожныя нататкі. Нарысы. Аўтабіяграфія. – 1968. – 568, [2] с., [5] л. іл.

У чацвёрты том уваходзяць аповесці «Апошні зверыядавец», «Міколка-паравоз»,  «Пра смелага ваяку Мішку і яго слаўных таварышаў», дарожныя нататкі, зарубежныя вандроўкі і аутабіяграфія пісьменніка.
Лынькоў М. Апавяданні / Міхась Лынькоў. – Мінск : Народная асвета, 1974. – 141, [2] с. – (Школьная бібліятэка).

У кнігу ўвайшлі творы М. Лынькова, напісаныя ў розныя гады. У іх з своеасаблівай сілай выявілася ўменне аўтара паказваць высакародства і духоўную веліч простага чалавека, паэтызаваць яго працоўную дзейнасць. Апавяданні М. Лынькова хвалююць чытача суровай і велічнай рамантыкай барацьбы за ўладу працоўных у гады грамадзянскай вайны і ў гады нацыянальна-вызваленчага руху на тэрыторыі былой Заходнай Беларусі. Праўдзівым, сардэчным і разам з тым усхваляваным словам расказвае пісьменнік пра мужнае змаганне савецкага народа з фашыстамі, услаўляе яго подзіг у імя вызвалення сваёй Бацькаўшчыны.
Лынькоў М. Векапомныя дні : раман у 4 кн. / Міхась Лынькоў. – Мінск : Беларусь, 1969. – (Беларускі раман).

Лынькоў М. Векапомныя дні : раман у чатырох кнігах. Кнігі першая і другая / Міхась Лынькоў. – Мінск : Беларусь, 1969. – (Беларускі раман).

У першым томе друкуюцца першая і другая кнігі рамана-эпапеі «Векапомныя дні», у якім чытач пазнаёміцца з гераічнай барацьбой беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны з людзьмі, чыя мужнасць і адвага праславілі краіну-партызанку.
Лынькоў, М. Міколка-паравоз : [аповесць : для малодшага і сярэдняга школьнага ўзросту] / Міхась Лынькоў. – Мінск : Беларусь, 1971. – 183, [1] с.

Гэта шырока вядомая аповесць народнага пісьменніка Беларусі пра жыццё і прыгоды хлопчыка Міколкі, сына бальшавіка-чыгуначніка, у гады Вялікай Кастрычніцкай рэвалюцыі і грамадзянскай вайны.
Лынькоў, М. Міколка-паравоз : аповесць / Міхась Лынькоў. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2018. – 123, [2] с.

«Міколка-паравоз» – шырока вядомая аповесць пісьменніка Міхася Лынькова пра жыццё і прыгоды хлопчыка Міколкі, сына чыгуначніка.
Лынькоў, М. Над Бугам : выбранае / Міхась Лынькоў ; [уклад. З. Пазняк]. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2002. – 446 с. – (Беларуская проза ХХ стагоддзя).

У кнігу народнага пісьменніка Міхася Лынькова (1899-1975) увайшлі лепшыя апавяданні, аповесці «Апошні зверыядавец», «Міколка-паравоз», урыўкі з рамана «На чырвоных лядах». Свет створаных М. Лыньковым вобразаў стракаты і шматаблічны. Пісьменнік абраў шлях глыбокага пранікнення мастака ў псіхалогію чалавека, у сферу пачуццяў і думак.
Лынькоў, М. Пра смелага ваяку Мішку і яго слаўных таварышаў : аповесць і апавяданні / Міхась Лынькоў. – Мінск : Юнацтва, 1997. – 174 с.

Арыгінальная па задумцы аповесць Міхася Лынькова аб сяброўстве медзведзяняці, казла і сабакі. Яны ў дні грамадзянскай вайны ўдзельнічаюць з атрадам чырвонаармейцаў у паходах, падбадзёрваюць байцоў сваімі дасціпнымі хітрыкамі, ідуць на фантастычныя подзвігі.
Лынькоў, М. Пра смелага ваяку Мішку і яго слаўных таварышаў : аповесць і апавяданні / Міхась Лынькоў ; [Маст. У.В.Гладкевіч]. – Мн. : Маст. літ., 2003. – 128, [3] с.

Арыгінальная па задумцы аповесць народнага пісьменніка Беларусі Міхася Лынькова аб сяброўстве медзведзяняці, казла і сабакі. Яны ў дні вайны ўдзельнічаюць з атрадам чырвонаармейцаў у паходах, падбадзёрваюць байцоў сваімі дасціпнымі хітрыкамі, ідуць на фантастычныя подзвігі.
Лынькоў, М. Сустрэчы : апавяданні, аповесць / Міхась Лынькоў ; [укладанне, прадмова і каментарыі М. Кенькі]. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1996. – 302 с.

Творчасць пісьменніка Міхася Лынькова (1899-1975) добра вядома чытачам. У кнігу «Сустрэчы» ўвайшлі апавяданні «Над Бугам», «У вагоне», «Андрэй Лятун», «Ірына» і іншыя, а таксама класічная аповесць «Міколка-паравоз», прысвечаныя гераічнаму мінуламу нашага народа. Гэтыя і другія апавяданні і аповесці вабілі і вабяць чытача значнасцю праблематыкі, змястоўнасцю чалавечых характараў. Яны з цікавасцю чытаюцца і сёння.
Лынькоў, М. Творы / Міхась Лынькоў ; [укладанне і каментары М. П. Кенькі] ; навуковы рэдактар М. І. Мушынскі. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2017. – 678 с. – (Залатая калекцыя беларускай літаратуры).

У 14-ы том серыі «Залатая калекцыя беларускай літаратуры» ўвайшлі самыя значныя творы празаіка Міхася Лынькова, аднаго з самых вядомых творцаў сярэдзіны XX ст. Паводле прыроды свайго таленту – навеліст, сваімі апавяданнямі ён адгукаўся на падзеі сучаснасці, уносіў у іх рамантычны струмень, ахарошваў мяккім гумарам.

На русском языке

Лыньков, М. Миколка-паровоз: повести: [для младшего школьного возраста] / Михась Лыньков. – Минск : Юнацтва, 1986. – 330, [1] c. – (Библиотека приключений и фантастики).

Повесть народного писателя Белоруссии Михася Лынькова «Миколка-паровоз» рассказывает о жизни и приключениях мальчика Миколки, сына железнодорожника-большевика, в годы Октябрьской революции и гражданской войны. В книгу вошли также повести «Про смелого вояку Мишку…» и «Янка-парашютист».
Лыньков, М. Незабываемые дни : Роман / Михась Лыньков; Авториз. пер. с белорус. Е. Мозолькова; [Худож М.М. Петренко]. – Москва : Советский писатель, 1979. – 607 с.

Роман-эпопея «Незабываемые дни» — самое крупное произведение писателя. В нем воссоздана широкая панорама борьбы белорусского народа с немецко-фашистскими захватчиками в годы Великой Отечественной войны. Писатель разоблачает злодеяния и зверства фашистов на временно оккупированной территории, показывает массовый героизм советских патриотов, подпольщиков и партизан в их борьбе с врагом.
Лыньков, М. Незабываемые дни : Роман в четырех книгах. Книга первая и вторая/ Михась Лыньков. – Минск : Мастацкая літаратура, 1974. – 624 с.

Выдающимся произведением белорусской литературы стал роман-эпопея Лынькова «Незабываемые дни», в котором народ показан как движущая сила исторического процесса. Любовно, с душевной заинтересованностью рисует автор своих героев — белорусских партизан и подпольщиков, участников Великой Отечественной войны. Жизнь в условиях немецко-фашисткой оккупации, жестокость, зверства гестаповцев и бесстрашие, находчивость, изобретательность советских партизан-разведчиков — все это нашло яркое, многоплановое отражение в романе. Очень поэтично и вместе с тем правдиво рисует писатель лирические переживания своих героев. 

В первый том вошли первая и вторая книги романа-эпопеи «Незабываемые дни».

Літаратурна-крытычныя і метадычныя матэрыялы

Куляшоў, Ф. І. Міхась Лынькоў : нарыс жыцця і творчасці / Ф. І. Куляшоў. – Мінск : Народная асвета, 1979. – 191 с. – (Народныя пісьменнікі БССР).

Аўтар прасочвае вытокі творчасці Міхася Лынькова, раскрывае яго рознабаковую дзейнасць як публіцыста, вучонага, грамадскага дзеяча. Пры гэтым выяўляецца адзінства, цесная знітаванасць жыццёвага шляху пісьменніка і яго творчасці, падаецца яго індывідуальная манера і шырокі тэматычны дыяпазон.
Куляшоў, Ф. І. Міхась Лынькоў : нарыс жыцця і творчасці / Ф. І. Куляшоў. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1974. – 206 с.

Сучаснік і актыўны ўдзельнік вялікіх гістарычных падзей, Міхась Лынькоў з’яўляецца мастацкім летапісцам савецкай эпохі. За паўстагоддзе напружанай літаратурнай дзейнасці ён стварыў многа высокамастацкіх твораў: апавяданняў, аповесцей, нарысаў, раман «Векапомныя дні».

Кніга, якую прапануе чытачу літаратуразнаўца і крытык Ф.І. Куляшоў, асвятляе жыццёвы і творчы шлях М. Лынькова, яго грамадскую і навуковую дзейнасць.
Лынькоў, М. Літаратура і жыццё : літаратурна-крытычныя артыкулы / Міхась Лынькоў. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1978. – 509, [2] c.

У літаратурнай спадчыне народнага пісьменніка  Беларусі Міхася Лынькова не апошняе месца займае крытыка, упершыню найбольш поўна пададзеная ў гэтым выданні. Са шматлікіх артыкулаў, даследаванняў  М. Лынькоў выступае перад намі як актыўны ўдзельнік літаратурнага працэсу, тонкі і ўдумлівы настаўнік маладых пісменнікаў.

Літаратурна-крытычная спадчына М. Лынькова – яркая старонка развіцця беларускай мастацкай літаратуры.
Святло яго душы: успаміны пра Міхася Лынькова / [складальнікі: С. Лынькова-Куспіц, Ю. Пшыркоў. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1979. – 365, [1] с., [9] л. iл., партр.

Шматграннай і плённай была літаратура і грамадская дзейнасць народнага пісьменніка  Беларусі Міхася Лынькова. З успамінаў яго сяброў, якія разам закладалі аснову беларускай савецкай літаратуры, маладых пісьменнікаў, якім ён быў добрым настаўнікам, перад намі паўстае вобраз таленавітага пісьменніка, палымянага патрыёта, савецкага чалавека, якога любіў народ.
Семяноўская, Л. В. Міхась Лынькоў у школе / Л. В. Семяноўская. – Мінск : Дзяржаўнае выдавецтва Міністэрства асветы БССР, 1963. – 103 с.

Кніга «Міхась Лынькоў у школе» адрасавана настаўніку сярэдняй школы і мае на мэце дапамагчы яму ў падрыхтоўцы да заняткаў па літаратуры. Яна складаецца з дзвюх частак: літаратуразнаўчай і метадычнай.

У першай частцы змешчаны біяграфічныя звесткі аб Лынькове, разглядаецца яго творчы шлях, аналізуюцца творы: ў творчым развіцці пісьменніка: «Гой», «Над Бугам», «Баян», «Талісман» і інш.

У манаграфічнай частцы асноўная ўвага звернута на аналіз ідэйна-мастацкага зместу твораў і характарыстыку вобразаў, а таксама на пытанні кампазіцыі, мастацкія асаблівасці, мову і стыль.