Больш за шэсцьдзесят гадоў аддана служыў нацыянальнай літаратуры прызнаны майстар слова Іван Пятровіч Шамякін. За гэты час ім напісана шмат буйных твораў мастацкай прозы, п’ес і сцэнарыяў, выдадзена некалькі кніг публіцыстыкі, якія ўвайшлі ў скарбніцу нацыянальнай культуры.
Іван Пятровіч Шамякін — яркі прыклад пісьменніка-грамадзяніна, які прысвяціў свой велізарны талент служэнню Айчыне i беларускай літаратуры. Ён — Герой Сацыялістычнай Працы, народны пісьменнік Беларусі, акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, лаўрэат Дзяржаўных прэмій Беларусі і СССР, прэміі Саюзнай дзяржавы ў галіне літаратуры і мастацтва, адзін з нямногіх беларускіх літаратараў, якога паважліва называлі «жывым класікам».
Іван Пятровіч Шамякін нарадзіўся 30 студзеня 1921 года ў вёсцы Карма Добрушскага раёна Гомельскай вобласці ў сям’і лесніка. Яго дзяцінства прайшло ў роднай вёсцы. Быць можа, менавіта прыгажосць роднага краю і дапамагла развіць літаратурны дар будучага пісьменніка.
У 1940 годзе ён скончыў Гомельскі тэхнікум будаўнічых матэрыялаў і быў прызваны на службу ў шэрагі Чырвонай Арміі. Падчас Вялікай Айчыннай ваяваў на поўначы, на Карэльскім фронце, удзельнічаў у баях пад Мурманскам, у вызваленні Польшчы. Адрозніваўся вайсковай доблесцю і немалымі арганізатарскімі здольнасцямі. Пра што сведчаць баявыя ўзнагароды, а таксама і тое, што вайну пачаў сяржантам, быў Камсамольскім важаком, а ў 1944 годзе стаў камісарам асобнага зенітна-артылерыйскага дывізіёна, афіцэрам-палітработнікам.
Шамякін быў дасведчаным прапагандыстам і цікавым апавядальнікам, таму байцы слухалі яго з задавальненнем. Для начальства ён складаў разнастайныя рапарты, выпускаў насценгазету, баявыя лісткі. Вайсковую частку, у якую ўваходзіў 33-ці асобны зенітны дывізіён, у пачатку 1945 года перакінулі ў Польшчу (у Познань), а потым у Германію. Там, на Одэры, Іван Шамякін і сустрэў Вялікую Перамогу.
Дэмабілізаваўся Іван Шамякін восенню 1945 года. Вярнуўшыся ў родныя мясціны, стаў працаваць настаўнікам літаратуры і мовы, вечарамі ў калгасе праводзіў семінар агітатараў. Начамі, жывучы ў паўразбуранай зямлянцы, пры газавай лямпе пісаў апавяданні і аповесці пра мінулую вайну. Вучыўся на завочным аддзяленні Гомельскага педагагічнага інстытута імя В. П. Чкалава, скончыў Рэспубліканскую партыйную школу пры ЦК КП (б) Б.
Яшчэ падчас вучобы ў тэхнікуме Іван Шамякін пачаў пісаць вершы. Сам пісьменнік успамінаў, што на пасяджэнні літаратурнага аб’яднання пры газеце «Гомельская праўда» былі раскрытыкаваныя ў пух і прах яго вершы. Тады Шамякін і вырашыў, што паэт з яго не атрымаўся, і ўзяўся за прозу.
Шамякін рана ўзмужнеў на палях бітваў Вялікай Айчыннай вайны. На яе дарогах атрымаў вялікі жыццёвы вопыт. На долю пакалення, да якога належыць пісьменнік, выпалі неверагодна цяжкія выпрабаванні. Несмяротныя подзвігі аднагодкаў назаўжды ўвайшлі ў апавяданні, аповесці і раманы Івана Шамякіна.
Адным з першых у савецкай літаратуры ён пачаў распрацоўваць тэму Вялікай Айчыннай вайны. Першае яго апавяданне «У снежнай пусткі» аб вайсковых буднях, з’явілася ў 1944 годзе. Тэме вайны быў прысвечаны і наступны твор — аповесць «Помста» аб падзеях ваеннага ліхалецця, напісаны ў 1945 годзе і апублікаваны ў часопісе «Полымя».
У 1947 годзе Іван Шамякін быў прызначаны старэйшым рэдактарам Беларускага дзяржаўнага выдавецтва, затым быў галоўным рэдактарам альманаха «Савецкая Айчына». У тым жа годзе стаў членам рэспубліканскай пісьменніцкай арганізацыі.
Па раманах і аповесцях Івана Шамякіна можна прасачыць ваенную і пасляваенную гісторыю нашай краіны. Усенародная барацьба супраць фашысцкіх захопнікаў стала тэмай і першага рамана Шамякіна «Глыбокая плынь». Гэты твор быў высока ацэнены чытачамі і крытыкай. Пяру Івана Шамякіна належыць самы маштабны ў беларускай літаратуры твор пра вайну — пенталогія «Трывожнае шчасце», заснаваная на фактах з уласнага жыцця пісьменніка і лёсаў яго блізкіх людзей. У гэты цыкл увайшлі кнігі «Непаўторная вясна», «Начныя зарніцы», «Агонь і снег», «Пошукі сустрэчы», «Мост».
Іван Шамякін заўсёды трымаў руку на пульсе часу. Для сваіх твораў ён выбіраў актуальныя пытанні, якія хвалююць грамадства, з усёй сілай таленту і абвостранага грамадзянскага пачуцця ўздымаў найважнейшыя сацыяльныя і маральна-этычныя праблемы сучаснасці. Раманы «Крыніцы», «Сэрца на далоні», «Снежныя зімы», «Атланты і карыятыды», «Вазьму тваю боль» і іншыя кнігі пісьменніка увайшлі ў залаты фонд беларускай літаратуры.
Больш за дваццаць гадоў Шамякін працаваў у кіраўніцтве Саюза пісьменнікаў БССР. У 1980-1992 гадах быў галоўным рэдактарам выдавецтва «Беларуская Энцыклапедыя» імя П. Броўкі.
У 1990-я гады адна за адной выйшлі ў свет яго аповесці «Сатанінскі тур», «Аповесці Івана Андрэевіча», «Падзенне», «Адна на падмостках», «Бумеранг», у якіх пісьменнік падняў праблему захавання агульначалавечых духоўных і маральных каштоўнасцяў.
Выступіў Іван Шамякін і як гісторык. У рамане «Петраград-Брэст» раскрыты невядомыя старонкі гісторыі. У гістарычным рамане «Вялікая княгіня», напісаным у 1996 годзе, пісьменнік падымае праблему вяртання да Бога.
Іван Шамякін таксама аўтар літаратурна-крытычных артыкулаў, успамінаў і партрэтаў, якія ўвайшлі ў кнігі «Размова з чытачом», «Карані і галіны», дзённікавыя запіскі «Начныя ўспаміны» і іншыя выданні. Годнае месца ў спадчыне Івана Шамякіна займаюць і створаныя ім п’есы «Не верце цішыні», «Дзеці аднаго дома», «Баталія на лузе», «Экзамен на восень», «І змоўклі Птушкі», «Залаты медаль».
Таксама творча, плённа і самааддана народны пісьменнік Беларусі Іван Шамякін працаваў і ў апошнія гады жыцця. Напісаныя ім аповесці «Пошукі прытулку», «Губернатар» сталі яркай з’явай у сучаснай беларускай літаратуры. Многія факты, пакладзеныя ў аснову твораў Івана Шамякіна, былі ўзятыя з самога жыцця. Тэндэнцыя звароту да жыццёвага вопыту асабліва відавочная ў яго дзённікавых запісах «Роздум на апошнім перагоне».
Усяго з-пад пяра Івана Шамякіна выйшла 12 раманаў, 26 аповесцяў, 10 п’ес, некалькі дзясяткаў апавяданняў, дзённікавыя запісы, велізарная колькасць артыкулаў, нарысаў. За 60 гадоў творчага шляху выйшлі ў свет 130 кніг пісьменніка агульным накладам звыш 25 млн. экзэмпляраў.
Творчасць Івана Шамякіна атрымала ўсенароднае прызнанне і любоў як у Беларусі, так і за яе межамі. Яго раманы, аповесці і апавяданні перакладзены на многія мовы свету. Па творах пісьменніка створаны кінафільмы i тэатральныя пастаноўкі. Экранізаваныя аповесці «Шлюбная ноч», «Гандлярка і паэт», раман «Атланты і карыятыды», «Вазьму тваю боль». Па кінаповесці «Эшалон у Германію» зняты фільм «Хлеб пахне порахам».
Іван Шамякін быў таксама і актыўным грамадскім дзеячам. У 1971-1985 гадах ён узначальваў Вярхоўны Савет БССР, неаднаразова абіраўся дэпутатам Вярхоўнага Савета СССР і БССР, быў членам ЦК КПБ, старшынёй Беларускага Камітэта абароны свету. У 1963 годзе наведаў ЗША ў складзе беларускай дэлегацыі на XVIII сесіі Генеральнай Асамблеі ААН, сваё ўражанне ад паездкі ён перадаў у дзённіку «Два месяцы ў Нью-Ёрку».
Іван Шамякін быў прызнаным, адзначаным ушанаваннямі і любімым народам пісьменнікам і разам з тым чалавекам, якому шмат прыйшлося перажыць у асабістым жыцці. Ён рана застаўся без бацькоў, на сабе спазнаў увесь жах вайны, цяжка перажыў заўчасную смерць сына, несуцешным болем стала для яго страта адзінай і каханай жонкі Марыі Філатаўны. Сваю будучую жонку Іван Шамякін ўбачыў яшчэ ў пятым класе. Пажаніліся яны з Марыяй за год да пачатку вайны. Разам яны пражылі 58 гадоў. Марыі Філатаўне пачатковец пісьменнік прысвяціў аповесць «Непаўторная вясна». Пра яе ж думаў народны пісьменнік, лаўрэат мноства прэмій, калі пісаў адну з апошніх аповесцяў. «Слаўся, Марыя» была напісана пасля смерці жонкі, якой не стала ў 1998 годзе. Гэта гісторыя кахання, доўгага сумеснага жыцця і беззваротнай страты.
Заслугі Івана Шамякіна адзначаны многімі дзяржаўнымі ўзнагародамі. У 1991 годзе пісьменніку было прысвоена званне Герой Сацыялістычнай Працы. Ён узнагароджаны беларускім ордэнам Айчыны III ступені, ордэнамі Леніна, Кастрычніцкай рэвалюцыі, трыма ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга, Дружбы народаў, «Знак Пашаны», Айчыннай вайны II ступені.
Памёр Іван Пятровіч Шамякін у 2004 годзе. Распараджэнне №177 «Аб увекавечанні памяці народнага пісьменніка Беларусі Шамякіна Івана Пятровіча» было падпісана Прэзідэнтам Беларусі 16 мая 2006 года.
Імем пісьменніка названа адна з вуліц у сталічным мікрараёне «Сухарава-4». У Мінску на фасадзе дома № 11 па вуліцы Янкі Купалы ўсталяваная мемарыяльная дошка. У гэтым доме пісьменнік пражыў 35 гадоў, з 1969 па 2004 год. На радзіме пісьменніка ў вёсцы Карма Добрушскага раёна ў 2006 годзе ўсталяваны бюст, аўтарам якога стаў таленавіты Гомельскі скульптар Дзмітрый Папоў. Імя Шамякіна носіць Мазырскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт. Для студэнтаў філалагічных факультэтаў ВНУ ўстаноўлена стыпендыя імя Івана Шамякіна. Пра таленавітага пісьменніка зняты дакументальныя фільмы «Пакуль ёсць сіла» і «Імгненні жыцця».
У 2014 годзе быў выдадзены найбольш поўны з усіх існуючых і першы навуковы Каментаваны збор твораў Івана Шамякіна ў 23 тамах. Падрыхтоўкай выдання літаратурнай спадчыны беларускага класіка займаліся даследчыкі творчасці Івана Шамякіна — навуковыя супрацоўнікі Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі, філалагічнага факультэта БДУ, Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. Куляшова. Шматтомны збор твораў выйшаў ў выдавецтве «Мастацкая літаратура».
Творчасць Івана Шамякіна да гэтага не была прадстаўлена чытачу цалкам. Зборы твораў пачалі выдавацца з 2010 года, а ў 2014 годзе была апублікавана апошняя кніга з гэтай серыі.
На кніжнай паліцы:
 Шамякін, І.П. Атланты і карыятыды: раман: / Іван Шамякін; Аўт. паслясл. В. Каваленка, Маст. В.А. Тарасаў. – Мінск : Мастацкая літарата, 1985. – 430с., 4л. іл. – (Беларус. раман).Раман Івана Шамякіна «Атланты і карыятыды» ў свой час набыў фенаменальную папулярнасць не толькі ў Беларусі. Здольнасць пісьменніка пранікаць у побыт савецкага грамадзяніна — партыйнага работніка, старшыні калгаса, дойліда, медыка — прынесла яму заслужаную вядомасць. Партрэт галоўнага героя — архітэктара Максіма Карнача — шмат у чым спісаны з сябра Івана Шамякіна, драматурга Андрэя Макаёнка, вядомага сваім жыццялюбствам, гумарам, прыхільнасцю да жанчын. Пісьменнік проціпаставіў свету чыноўнікаў і бяздарных архітэктараў накшталт Макаеда людзей творчых, жывых, шчырых. І пераканаў чытача, што менавіта яны — сапраўдная апера грамадства, яго атланты і карыятыды. |
Шамякін, І.П. Вазьму твой боль: раман: / Іван Шамякін. – Мінск : Мастацкая літарата, 1982. – 342с. У творы перакрыжоўваюцца тэма сучаснасці і тэма вайны з вострай канфліктнай маральна-этычнай асновай. Пісьменнік пераканаўча даводзіць, што без праўдзівага мінулага няма будучыні. Раман «Вазьму твой боль» завастрае праблему памяці і чалавечай душы, скалечанай вайной. Былы паліцай Шышковіч пасля турмы вяртаецца ў вёску, дзе падчас вайны пакінуў крывавыя сляды: забіў цяжарную маці і маленькую сястрычку цяперашняга калгаснага механізатара Івана Батрака, які не можа забыцца пра гэтае злачынства… |
 Шамякін, І.П. Вялiкая княгiня: раман, аповесці: Для ст. шк. узросту / Іван Шамякін; Маст. К.С. Ракіцкі – Мінск: Юнацтва, 1997. – 256с., іл.
Напалову руская, напалову грачанка, яна стала вялікай княгіняй літоўскай, а затым і каралевай Польшчы. Пры гэтым да канца сваіх дзён захоўвала вернасць праваслаўю, падтрымліваючы аднаверцаў і ахвяруючы на храмы. Елена была старэйшай дачкой Івана III — вялікага князя Маскоўскага і ўсяе Русі, які ўступіў на пасад у 1462 годзе. |
 Шамякін, І.П. Гандлярка i паэт. Шлюбная ноч.: аповесці / Іван Шамякін. – Мінск: Мастацкая літатура, 1976. – 335с.
У аповесці «Гандлярка і паэт» паказываецца духоўнае сталенне галоўнай гераіні Вольгі. Яна даволі супярэчлівы персанаж. Энергічная, практычная, далекая да ўсяго ўзвышанага. Думала толькі аб сваім дастатку і бяспецы дачкі. Яна мела знаемых сярод паліцаеў і немцаў, і ей зусім не было цікава, што пра гэта скажуць людзі. Голоўнае для яе — ўласная выгада. А вось Алесь быў зусім іншы. Інтэлігент, рамантык, зусім не прыстасаваны да жыцця. Але менавіта пад яго ўплывам мяняецца жыцце жанчыны. Яна пачынае любіць паэзію, кожную раніцу чытае вершы Блока, як малітву. Яна хоча вучыцца і вучыць іншых. Моц духу Алеся, яго ненавісць да немцаў, высокія словы пра Радзіму разбудзілі пачуцце патрыятызму і ў Вользе. У аповесці «Шлюбная ноч» расказваецца пра першае каханее падпольшчыцы Валянціны Андрэеўны. Лёс звеў двух непадобных адна на адну жанчын. Маша такая таямнічая, да непрыстойнасці прыгожая, а Валя звычайная, непрыкметная і грубаватая. Вось ў Валянціны і прачынаецца рэўнасць, асабліва калі трэба весці гэтую прыгажунню на заданне к свайму каханаму. Цікава чытаць, як апісана ваганне любові і ненавісці да Машы ў душы гераіні. Разам з ёю перажываеш і радуешся. І гадаеш, быў Спяпан яе мужам, ці не. |
 Шамякін, І.П. Глыбокая плынь: раман: для сярэд. і ст. шк. узросту / Іван Шамякін; Прадмова. А. Марціновіча – Мінск: Мастацкая літатура, 1996. – 286с.
Галоўная гераіня рамана Таццяна Маеўская ў першыя дні вайны выратоўвае яўрэйскага хлопчыка. Бацьку і мачасе яна гаворыць, што гэта яе сын. Мачаха выдае Таццяну і расказвае аб гэтым нямецкаму агенту Мацею Куляшу. Пасля гэтага да Таццяны завітваюць паліцэйскія, ды Таццяна праяўляе смеласць і рашучасць. Яна забівае фашысцкіх паслугачоў, а сама з дзіцем і бацькам падаецца ў партызаны. |
 Шамякін I. Драма : аповесці, гістарычныя сцэны / Іван Шамякін ; [прадмова А. Марціновіча]. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1990. — 332 с. : іл.
Кнігу народнага пісьменніка Беларусі Івана Шамякіна склалі аповесці «Ахвяры», «Драма» і п’еса «Стратэгія». У «Ахвярах» расказваецца пра трагічны лёс падпольшчыка Шабовіча, які трапіў у рукі сталінскага энкавэдыста. «Драма» — пра складанасці перабудовы, пра ломку псіхалогіі людзей ва ўмовах дэмакратыі і галоснасці. У цэнтры «Стратэгіі» – рэвалюцыйныя падзеі ў Петраградзе напярэдадні перамогі Кастрычніка. |
 Шамякін, I. П. Збор твораў : у 23 т. / Іван Шамякін; прадмова У. Гніламёдава, падрыхтоўка тэкстаў і каментары А. Шамякінай; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут мовы і літаратуры імя Я. Коласа і Я. Купалы. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2010—2015.
Збор твораў Івана Шамякіна ў дваццаці трох тамах падрыхтаваны Інстытутам мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі ў адпаведнасці з Распараджэннем Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 15 мая 2006 г. № 177 рп «Аб увекавечанні памяці народнага пісьменніка Беларусі Шамякіна Івана Пятровіча».Гэта першае навукова каментаванае выданне творчай спадчыны I. Шамякіна.За асноўны тэкст прыняты апошнія прыжыццёвыя Зборы твораў I. Шамякіна (у 5 тамах (1965–1966), у 6 тамах (1977–1979) і ў 8 тамах (2003–2007), у некаторых выпадках – зборнікі, часопісы, газеты, аўтографы, асобныя выданні твораў. Выключэнне складаюць тэксты, адаптаваныя для школьнай серыі, і тыя, у падрыхтоўцы якіх аўтар не браў удзелу. |
 Шамякін, I. Збор твораў : у 8 т. / Іван Шамякін; прадмова А. Марціновіча. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2003—2007.
У слаўнай кагорце сучасных беларускіх пісьменнікаў, чые творы карыстаюцца асаблівай папулярнасцю, адно з першых месцаў належыць Івану Шамякіну. Заслуга яго перад літаратурай і народам у тым, як слушна заўважыў у свой час Віктар Каваленка, «што ён нашмат узбагаціў мастацка-выяўленчыя магчымасці беларускай прозы, накіраваўшы асноўную сілу свайго таленту на даследаванне сучаснасці. Сучаснасць у творах I. Шамякіна — гэта поле напружанага супрацьдзеяння спрадвечных катэгорый чалавечага быцця: духоўнасці і бездухоўнасці, шчырасці і двурушнасці, сумленнасці і маральнай нявытрыманасці, смеласці і баязлівасці». |
 Шамякін, І. Зеніт : раман / Іван Шамякін ; [мастак Б. Цітовіч]. — Мінск : Юнацтва, 1987. — 509 с.
Сюжэт рамана народнага пісьменніка БССР Івана Шамякіна ахоплівае падзеі апошняга года вайны – ад пераможнага наступлення нашых войск на Карэльскім фронце летам 1944 года да Дня Перамогі.У цэнтры твора – маладыя салдаты зенітнага дывізіёна, іх клопаты, радасці, спадзяванні. Многія старонкі рамана расказваюць пра каханне, верную дружбу. |
 Шамякін, І.П. Злая зорка: раман: для ст. шк. узросту / Іван Шамякін. – Мінск: Ураджай, 2000. – 351с. – (Школьная бібліятэка)
Раман «Злая зорка» пра чарнобыльскую катастрофу. У цэнтры вобраз старшыні райвыканкома Уладзміра Пыльчанкі на плечы якога кладзецца цяжар ліквідацыі вынікаў аварыі, лёс ягонай сям’і. Малодшы сын Глеб — інжынер атамнай станцыі, старэйшы Барыс — афіцэр лётчык, у гэты час другі раз пасылаецца ў Афганістан і гіне. Не вытрымлівае матчына сэрца. Такі трагічны фінал. |
 Шамякін, І. Крыніцы : раман / Іван Шамякін; прадмова А. Марціновіча. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1996. — 351 с.
Напісаны ў 1953–1956 гг. раман народнага пісьменніка Івана Шамякіна «Крыніцы» расказвае пра вялікія зрухі, якія адбыліся ў вёсцы. У цэнтры рамана – калгаснікі, вясковая інтэлігенцыя. |
 Шамякін, I. Лёс майго земляка : аповесць / Іван Шамякін. — Мінск : Беларусь, 1970. — 192 с. : іл.
1915 год. Ідзе сусветная вайна. Немцы наступаюць. Піліп Жменька, сялянскі хлапчук, пераходзіць лінію фронту, каб перадаць сваім, што немцы сцягваюць батарэі цяжкай артылерыі. Хлопца ўзнагароджваюць. Піліпок застаецца ў войску, дзеншчыком у вернага свайму класу афіцэра Залонскага. Але тут жа ў батальёне служыць былы віцебскі рабочы Іван Галадушка, бальшавік. Два розныя чалавекі, прадстаўнікі розных класаў уплываюць на хлопца, фарміруюць яго характар, светапогляд. Ідзе знешне схаваная, але напружаная барацьба за душу юнака.Напярэдадні Кастрычніцкай рэвалюцыі Піліп трапляе з палком у Петраград. У першыя дні пасля перамогі рэвалюцыі сустракаецца ў Смольным з Леніным. Уладзімір Ільіч дае указанне паслаць юнага салдата на вучобу. Гэта вызначае яго лёс. |
 Шамякін, І.П. Пaлecкaя мaдoннa: аповесці: для ст. шк. узросту / Маст. М. Рыжы – Мн: Юнацтва, 1998. – 590с., іл.
У cyчacным paзлaдзe жыцця, кaлi пaнye caцыяльнaя нeўлaдкaвaнacць, штoдзённaй з’явaй cтaлi няcтaчa i бeднacць, нaйцяжэй пpыxoдзiццa звычaйным людзям, i гэтa з xвaлюючaй пpaўдзiвacцю, тpывoгaй пaкaзвae Івaн Шaмякiн y aпoвecцi «Пaлecкaя мaдoннa» (1996). Шматдзeтнaя мaцi Нaдзeя Рycaк дyмae, як пpaкapмiць дзяцeй, зacтaeццa ў cвaёй бядзe caм-нacaм. У тoй жa чac дырэктар aгpaфipмы Baляp’ян Пaпoвiч, aдчyвaючы cябe пaўнaпpaўным гacпaдapoм cтaнoвiшчa, дбae пpa ўлacны дaбpaбыт, a нe пpa людзeй. Нe мoжa ён дapaвaць Нaдзei пpaўдy, штo выкaзaлa ямy ў вoчы пpa бyдaўнiцтвa кaтэджa, мaўляў, зa якiя-тaкiя гpoшы тoй бyдye пaлaц. Мaлeнькaмy ж чaлaвeкy зacтaeццa гapaвaць, пaкyтaвaць, няpэдкa тaк, як Нaдзei Рycaк. І гэты чaлaвeк нe мoжa нe выклiкaць жaлю, cпaчyвaння. Пicьмeннiк нe тoлькi шкaдye cвaю гepaiню i яe дзяцeй, aлe i пaкaзвae яe жыццяcтoйкacць, зaxaпляeццa яe axвяpнacцю, мaцяpынcкiм пaчyццём — глыбoкiм i нeвынiшчaльным. Няглeдзячы нa цяжкacцi, мaцi нe cтaлa пpaдaжнaй, звыpoдлiвaй, здpaдлiвaй, зaxaвaлa cвoй чaлaвeчы вoблiк. |
 Шамякін, I. Петраград — Брэст : гістарычны раман / Іван Шамякін; прадмова М. Кенькі. — Мінск : Беларусь, 1991.— 486 с. [1] л. партр. — (Школьная бібліятэка).
Раман народнага пісьменніка Беларусі Івана Шамякіна расказвае аб тым складаным перыядзе гісторыі Савецкай дзяржавы, калі ў надзвычай цяжкіх для краіны абставінах заключаўся Брэсцкі мір. У творы найбольш поўна праявіліся ідэйна-мастацкая маштабнасць, партыйная заўзятасць і грамадзянская смеласць пісьменніка, які даў шырокую панараму рэвалюцыйнага руху мас. |
 Шамякін, І. П. Пошукі прытулку : аповесці / Іван Шамякін ; [мастак У. М. Аніська]. — Мінск : Юнацтва, 2001. — 348, [2] с.
У кнігу народнага пісьменніка Івана Шамякіна ўвайшлі творы: аўтабіяграфічная аповесць «Слаўся, Марыя!», прысвечаная жонцы; «Губернатар», галоўнымі героямі якой з’яўляюцца сам губернатар і яго памочнік-пралаза, што змог арганізаваць яму і выбары, і «каханне», і яго ж забойства; «Пошукі прытулку» – пра пажылога чалавека, якому не было дзе прытуліцца на старасці гадоў; «У засені палаца» – пра сучаснага бізнесмена, і «Абмен» – пра цікавыя жыццёвыя калізіі закаханых. |
 Шамякін, І. П. Сатанінскі тур : аповесці / Іван Шамякін; [мастак М. С. Будавей]. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1995. — 317, [2] с.
У кнігу народнага пісьменніка Івана Шамякіна ўключана пяць аповесцей. Напісаны яны ў складаны і супярэчлівы час нацыянальнага адраджэння і эканамічнага развалу. Сюжэтныя калізіі і вобразы людзей разгледжаны аўтарам у сучасным жыцці. Усе аповесці вострасюжэтныя, падзеі ў іх разгортваюцца дынамічна. |
 Шамякін, І. П. Сцягі над штыкамі : аповесці, апавяданні / Іван Шамякін. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1976. — 304 с.
Дзве аповесці «Першы генерал» і «Браняпоезд «Таварыш Ленін», а таксама апавяданні «Матрос з «Алега», «Хлеб», «Дубы» склалі кнігу прозы вядомага беларускага пісьменніка I. Шамякіна. Усе гэтыя творы — на ленінскую тэму. |
 Шамякін, І.П. Сэрца на далоні: раман: для ст. шк. узросту / Іван Шамякін. – Мінск: Мастацкая літаратура, 2007. – 542с. – (Школьная бібліятэка)
У кнігу ўвайшоў раман народнага пісьменніка Беларусі Івана Шамякіна «Сэрца на далоні», які ў 1968 годзе разам з пенталогіяй «Трывожнае шчасце» адзначаны Дзяржаўнай прэміяй Беларусі імя Якуба Коласа. Твор прысвечаны жыццю гарадской інтэлігенцыі — партыйных работнікаў, журналістаў, урачоў. |
 Шамякін, І.П. Трывожнае шчасце: аповесці: для ст. шк. узросту / Іван Шамякін; прадм. А.Бельскага – Мінск: Мастацкая літаратура, 2008. – 607с. – (Школьная бібліятэка)
У пенталогіі «Трывожнае шчасце» народны пісьменнік Беларусі Іван Шамякін на аснове ўласна перажытага паказаў лёс усяго пакалення, якое прайшло праз цяжкія выпрабаванні вайны і ў нялёгкіх пасляваенных умовах аднаўляла родны край. |
 Шамякін, І. П. Цуд на краі свету : апавяданні / Іван Шамякін; [укладальнік Э. Карбановіч; мастак Э. Ляхновіч]. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2015. — 77 с.
Павучальныя, цікавыя і смешныя гісторыі з жыцця дзяцей склалі гэтую кнігу народнага пісьменніка Беларусі Івана Шамякіна. Тут маленькі чытач знойдзе згадкі пра маленства самога аўтара і яго ўнукаў, а таксама эпізод з Вялікай Айчыннай вайны. |
| Літаратурна-крытычныя і метадычныя матэрыялы |
 Іван Шамякін: вядомы і невядомы : успаміны, эсэ, аповесць / укладальнік Т. Шамякіна. — Мінск : Літаратура і Мастацтва, 2011. — 269, [2] с.
У гэтым зборніку ўспаміны дачкі суседнічаюць з навукова-папулярнымі артыкуламі пра маладаследаваныя аспекты творчасці народнага пісьменніка Беларусі, эсэістычнымі нататкамі, з якіх вобраз I. Шамякіна яскрава і шматгранна паўстае на фоне эпохі, сяброўскіх і сямейных стасункаў, у яго стаўленні да розных відаў мастацтва. Асобны раздзел выдання складае мемуарная аповесцъ I. Шамякіна «Слаўся, Марыя!». |
 Іван Шамякін. Летапісец эпохі : успаміны, інтэрв’ю, эсэ / укладанне А. Шамякінай. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2010. — 381 с. — (Жыццё знакамітых людзей Беларусі).
Выдавецтва «Мастакая літаратура» працягвае выпуск біяграфічных кніг у папулярнай і прэстыжнай серыі «Жыццё знакамітых людзей Беларусі». Чарговы том пад выдавецкім грыфам «ЖЗЛБ» прысвечаны памяці Івана Пятровіча Шамякіна (1921 – 2004), народнага пісьменніка Беларусі, вядомага грамадскага дзеяча і навукоўца, Героя Сацыялістычнай Працы, лаўрэата шматлікіх дзяржаўных прэмій і ўзнагарод. У кнізе «Летапісец эпохі», любоўна ўкладзенай і падрыхтаванай да друку дачкой славутага празаіка, кандыдатам філалагічных навук Алесяй Іванаўнай Шамякінай, праз успаміны сваякоў, сяброў, літаратараў, архітэктараў, жывапісцаў паўстае вобраз Мастака і Чалавека ва ўсёй яго філасофскай велічы і прыгажосці. Абаяльны, дасціпны, таленавіты творца, глыбокі філосаф і эрудыт, ён застанецца ў гісторыіі беларускай культуры прыкладам самаадданага служэння Радзіме. |
 Каваленка, В. А. Іван Шамякін : нарыс жыцця і творчасці / В. Каваленка. — Мінск : Народная асвета, 1980. — 207 с.
Аўтар знаёміць чытачоў з жыццёвым і творчым шляхам народнага пісьменніка Беларусі Івана Шамякіна, аналізуе яго творы, выяўляючы творчую манеру і шырокі тэматычны дыяпазон пісьменніка, прыводзіць цікавыя факты з яго жыцця.Адрасуецца вучням і шырокаму колу чытачоў. |
 Майхровіч, С. К. Іван Шамякін : нарыс жыцця і творчасці / С. К. Майхровіч. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1978. — 111 с.
У народнага пісьменніка Беларусі Івана Пятровіча Шамякіна слава аднаго з самых папулярных сучасных раманістаў. Яна заслужаная: яго творы займальна апавядаюць пра бягучы, асабліва хвалюючы момант чалавечага быцця. Вядома, кожны сапраўды мастацкі твор незалежна ад тэмы дыхае сучасцасцю, але бясспрэчна, што глыбокія вобразныя малюнкі менавіта сённяшняга жыцця народа маюць асаблівую ўладу над чытачом. |
 Мушынскі, М. І. Летапіс жыцця і творчасці Івана Пятровіча Шамякіна / М. І. Мушынскі; [навуковы рэдактар І. В. Саверчанка; прадмова Т. С. Голуб]; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры, Інстытут мовы і літаратуры імя Янкі Купалы. — Мінск : Беларуская навука, 2020. — 683 с., [20] л. іл., партр.
«Летапіс жыцця і творчасці Івана Пятровіча Шамякіна» змяшчае разнастайны матэрыял, які ахоплівае ўвесь перыяд дзейнасці – творчай, грамадскай, навукова-прапагандысцкай, арганізацыйнай, што істотна паглыбляе і пашырае ранейшыя ўяўленні пра маштаб асобы пісьменніка, адлюстроўвае ўклад Івана Пятровіча ў развіццё нацыянальнай культуры, мастацкай прозы, драматургіі і кінамастацтва. Арганічным кампанентам «Летапісу…» сталі падзеі асабістага, сямейнага жы’цця, стасункі з сябрамі, навукоўцамі, перакладчыкамі, дзеячамі іншых краін.Выданне адрасавана навукоўцам, выкладчыкам, студэнтам, усім, хто цікавіцца нацыянальнай культурай. |
Шамякіна Т. І. Іван Шамякін. Вядомы і невядомы: успаміны, эсэ: да 100-годдзя з дня нараджэння / Таццяна Шамякіна; уклад., прадм. Таццяны Шамякінай. — Мінск : Звязда, 2021. — 277, [1] с. У гэтым зборніку ўспаміны дачкі суседнічаюць з навукова-папулярнымі артыкуламі пра маладаследаваныя аспекты творчасці народнага пісьменніка Беларусі, эсэістычнымі нататкамі, з якіх вобраз I. Шамякіна яскрава і шматгранна паўстае на фоне эпохі, сяброўскіх і сямейных стасункаў, у яго стаўленні да розных відаў мастацтва. Асобны раздзел выдання складае мемуарная аповесцъ I. Шамякіна «Слаўся, Марыя!». |
 Тэксталогія твораў Івана Шамякіна: па выніках выдання Збору твораў у 23 тамах / [А. А. Васілевіч і інш. ; навуковы рэдактар М. А. Тычына] ; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры, Інстытут літаратуразнаўства імя Я. Купалы. — Мінск : Беларуская навука, 2016. — 344, [1] с.
Калектыўную манаграфію складаюць навуковыя артыкулы, у якіх разглядаюцца актуальныя пытанні і асаблівасці тэксталогіі твораў I. Шамякіна, яго мастацкая спадчына даследуецца з улікам дасягненняў сучаснага літаратуразнаўства. Кніга змяшчае ўнікальныя матэрыялы па творчасці народнага пісьменніка. |